ประวัติมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ทำไมใช้อักษรย่อ “ม.อ.” ทั้งที่ชื่อขึ้นต้นด้วย ส.เสือ
หากพูดถึงสถาบันอุดมศึกษาที่เป็นความภาคภูมิใจของชาวใต้ ชื่อของ “มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์” ย่อมมาเป็นอันดับต้นๆ อย่างแน่นอน แต่สิ่งหนึ่งที่หลายคนมักจะสงสัยเหมือนกันคือ ทำไมมหาวิทยาลัยแห่งนี้ถึงใช้อักษรย่อว่า “ม.อ.” แทนที่จะเป็น “มส.” หรือ “มสน.”
จุดเริ่มต้นของมหาวิทยาลัยแห่งแรกในภาคใต้
ย้อนกลับไปในปี พ.ศ. 2505 รัฐบาลมีแนวคิดที่จะกระจายโอกาสทางการศึกษาไประดับภูมิภาค จึงได้เริ่มโครงการจัดตั้งมหาวิทยาลัยในภาคใต้ขึ้น โดยในระยะแรกมีแผนจะตั้งที่ จังหวัดปัตตานี แต่ติดขัดเรื่องงบประมาณและการเปลี่ยนแปลงทางการเมือง ทำให้โครงการต้องชะลอไปชั่วคราว
จนกระทั่ง พ.อ.ถนัด คอมันตร์ เข้ามารับหน้าที่ประธานคณะกรรมการพัฒนาภาคใต้ โครงการจึงได้เดินหน้าต่อ โดยคณะรัฐมนตรีอนุมัติหลักการในปี 2508 ให้มีศูนย์กลางอยู่ที่ ตำบลรูสะมิแล อำเภอเมือง จังหวัดปัตตานี โดยเริ่มจากการก่อสร้างคณะวิศวกรรมศาสตร์เป็นคณะแรก
ที่มาของชื่อพระราชทาน “สงขลานครินทร์”
ในระหว่างการก่อสร้าง มหาวิทยาลัยยังใช้ชื่อชั่วคราวว่า “มหาวิทยาลัยภาคใต้” คณะกรรมการดำเนินการเห็นว่า เพื่อความเป็นสิริมงคลและเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชน จึงได้นำความกราบบังคมทูลพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร (รัชกาลที่ 9) เพื่อขอพระราชทานชื่อมหาวิทยาลัย
เมื่อวันที่ 22 กันยายน 2510 พระองค์ได้พระราชทานชื่อว่า “มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์” ตามพระนามฐานันดรศักดิ์ของสมเด็จพระราชบิดา คือ สมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก (กรมหลวงสงขลานครินทร์) ทางมหาวิทยาลัยจึงถือเอาวันที่ 22 กันยายน ของทุกปีเป็น “วันสงขลานครินทร์”
ไขปริศนา ทำไมต้องย่อว่า “ม.อ.”?
โดยปกติแล้ว อักษรย่อของมหาวิทยาลัยไทยมักจะใช้ “ม.” ตามด้วยพยัญชนะต้นของชื่อสถาบัน เช่น มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (มช.), มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (มก.) หรือ มหาวิทยาลัยรามคำแหง (มร.) ซึ่งถ้าเป็นไปตามหลักการนี้ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ควรจะใช้ “มส.”
แต่เหตุผลที่ใช้ “ม.อ.” นั้น มาจากการน้อมนำพระนามเดิมของสมเด็จพระราชบิดาคือ “สมเด็จเจ้าฟ้าชายมหิดลอดุลยเดช” มาเป็นหลักในการย่อ
- ม. มาจาก “มหิดล”
- อ. มาจาก “อดุลยเดช”
ดังนั้น อักษรย่อ ม.อ. จึงเปรียบเสมือนสัญลักษณ์ที่ระลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระบรมราชชนก ผู้ทรงเป็นต้นแบบแห่งการเสียสละเพื่อเพื่อนมนุษย์นั่นเอง
การขยายวิทยาเขตสู่ “หาดใหญ่”
อีกหนึ่งเกร็ดประวัติที่น่าสนใจคือ การย้ายคณะวิศวกรรมศาสตร์มาที่หาดใหญ่ เดิมทีมีการก่อสร้างที่ปัตตานีแล้ว แต่ ศาสตราจารย์ ดร.สตางค์ มงคลสุข และทีมสำรวจ พบว่าสภาพดินที่ปัตตานีเป็นดินเค็มและมีความชื้นสูง ไม่เหมาะกับการวางเครื่องจักรหนักและอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ของคณะวิศวะฯ
จึงมีการตัดสินใจย้ายคณะวิศวกรรมศาสตร์มาตั้งที่ ตำบลคอหงส์ อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา แทน โดยได้รับบริจาคที่ดินจาก คุณหญิงหลง อรรถกระวีสุนทร จำนวน 690 ไร่ ส่วนพื้นที่ปัตตานีเดิม เหมาะสมกับการเป็นที่ตั้งของคณะศึกษาศาสตร์และศิลปศาสตร์มากกว่า
มหาวิทยาลัยคุณภาพของประเทศไทย
ปัจจุบันมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ หรือ ม.อ. เติบโตขึ้นอย่างมาก มีวิทยาเขตครอบคลุมหลายจังหวัดในภาคใต้ ทั้งปัตตานี หาดใหญ่ ภูเก็ต สุราษฎร์ธานี และตรัง ผลิตบัณฑิตคุณภาพออกสู่สังคมมากมาย ภายใต้ปณิธานที่ยึดถือประโยชน์ของเพื่อนมนุษย์เป็นกิจที่หนึ่ง ตามรอยพระยุคลบาทของสมเด็จพระบรมราชชนก
คุณภาพของ ม.อ. ได้เป็นที่ประจักษ์ชัดเจน ในเหตุการณ์น้ำท่วมหาดใหญ่ ปี 2568 แม้จะเกิดวิกฤตนานัปการ แต่มหาวิทยาลัยแห่งนี้ก็ยังยืนหยัดเป็นที่พักพิงให้ความช่วยเหลือประชาชนที่ประสบภัยได้ครบถ้วนทุกมิติ แสดงถึงศักยภาพของทั้งผู้บริหาร บุคลากร และนักศึกษา ที่มีระบบการจัดการที่ดีและหัวใจที่ยิ่งใหญ่ในยามที่ยากลำบากที่สุด